Historia Parafii

Parafia Stoczek Łukowski została erygowana 2 lipca 1472 r. przez biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina, ale istnieją zapiski wskazujące, że parafia istniała już w 1421 roku (dokument fundacyjny kościoła), jednak potem podupadła z niewiadomych przyczyn. Akt erekcyjny z 1472 roku mówi o wznowieniu działalności parafii. Od tego też roku obchodzony jest odpust na Wniebowzięcie Matki Boskiej przypadający na 15 sierpnia. Pierwszy kościół drewniany został wybudowany w 1472 roku, spłonął po 274 latach istnienia w 1746 r.

W stoczkowskich aktach parafialnych zachował się przywilej na dziesięciny dla miejscowego kościoła z folwarku Prawda i okolicznych wójtostw; przywilej ten wydał w 1533r. bp poznański Jan Latalski.

Stoczek Łukowski jako miasto w nazewnictwie występował jako Sebastianów. Został on założony przez Sebastiana Branickiego, bpa poznańskiego we wsi Poznańska Wola (1540 – 1544) – (był własnością biskupów poznańskich).

Na początku XVII w. istniał szpital przykościelny utrzymywany z dzierżawy gruntów kościelnych oraz z jałmużny parafialnej.

Drugi kościół również drewniany został wybudowany w 1747 r. przez Szymona Dziewulskiego p.w. Wniebowzięcia NMP. Spłonął w 1773 roku po 26 latach istnienia, jeszcze niezupełnie wykończony.

Pierwsze informacje o składzie parafii pochodzą z 1747 roku, gdzie mówi się, że w skład parafii oprócz miasta Stoczek wchodzi osiem wsi: Wólka Poznańska, Zabiele, Zgórznica, Kobiałki Stare, Mizary, Prawda Stara, Wola Kisielska i Jamielne.

Trzeci kościół, także drewniany został wybudowany w 1774 r. przez bpa poznańskiego Andrzeja Młodziejowskiego. Odbudowę tego kościoła na terenie, gdzie do dziś mieści się miejscowy cmentarz grzebalny, zakończono w 1809 r.

Od 1779 r. działała w Stoczku szkółka parafialna utrzymywana przez biskupa poznańskiego, w której uczono czterech przedmiotów: katechizmu, języka łacińskiego, arytmetyki i pisania w języku ojczystym. W 1808 r. zmieniono nazwę na szkołę elementarną.

Do początków XIX w., kiedy to w Stoczku osiedlili się pierwsi Żydzi, miejscowa ludność składała się w całości z wyznawców wiary rzymsko – katolickiej.

W 1805r. Stoczek przestaje być prywatną własnością biskupów poznańskich. Staje się miastem państwowym.

Z zachowanych akt wynika, że konsekrowany w 1809 roku stoczkowski kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Panny Marii i patronów św. Antoniego i św. Barbary zbudowany był z tartego drzewa, na murowanym fundamencie, kryty gontami. Miał on jedną furtkę dużą z przodu i dwie małe na bokach. W kruchcie znajdowało się pięć drzwi, a całkowita długość świątyni z podłogą z tarcic i jedenastoma oknami wynosiła 26 sążni. Obok ołtarza głównego, który był murowany, w kościele mieściły się trzy ołtarze boczne z murowanymi stołami. Nad głównymi drzwiami znajdował się chór, gdzie stała pozytywka mająca siedem odmiennych głosów. Na ambonę prowadziły drewniane, kolorowe schody. Przy kościele znajdowała się dzwonnica pokryta gontami, w której wisiały dwa dzwony i sygnaturka. Ten modrzewiowy kościółek służył parafii do roku 1928 r. Został sprzedany nowo powstałej parafii Jedlanka, gdzie spłonął w początkach lat 70 – tych XX wieku.

Warto tutaj dodać, że w 1818 r. parafia stoczkowska została odłączona od diecezji poznańskiej i weszła w skład nowo erygowanej diecezji podlaskiej.

W chwili obecnej w skład parafii wchodzą 33 wsie (Błażejki, Borki, Celej, Guzówka, Huta Łukacz, Jamielne, Jamielnik Kolonia, Januszówka, Kamionka, Kapice, Kienkówka, Kisielsk, Łosiniec, Mizary, Nowa Prawda, Nowe Kobiałki, Nowy Jamielnik, Rosy, Róża Podgórna, Ruda, Stara Prawda, Stara Róża, Stare Kobiałki, Stary Jamielnik, Soćki, Toczyska, Turzec, Wiśniówka, Wola Kisielska, Wólka Poznańska, Wólka Różańska, Zabiele, Zgórznica) oraz miasto Stoczek Łukowski.

Informacje zebrał ks. Krzysztof Chaciński na podstawie opracowań:

Agnieszki Basek, Zenona Wolskiego, Adama Budzyńskiego i Józefa Filipczuka.