Historia Parafii
Parafia
Stoczek Łukowski została erygowana 2 lipca 1472 r. przez
biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina, ale istnieją
zapiski wskazujące, że parafia istniała już w 1421 roku
(dokument fundacyjny kościoła), jednak potem podupadła z
niewiadomych przyczyn. Akt erekcyjny z 1472 roku mówi o
wznowieniu działalności parafii. Od tego też roku
obchodzony jest odpust na Wniebowzięcie Matki Boskiej
przypadający na 15 sierpnia. Pierwszy kościół drewniany
został wybudowany w 1472 roku, spłonął po 274 latach
istnienia w 1746 r.
W
stoczkowskich aktach parafialnych zachował się przywilej na
dziesięciny dla miejscowego kościoła z folwarku Prawda i
okolicznych wójtostw; przywilej ten wydał w 1533r. bp
poznański Jan Latalski.
Stoczek
Łukowski jako miasto w nazewnictwie występował jako
Sebastianów. Został on założony przez Sebastiana
Branickiego, bpa poznańskiego we wsi Poznańska Wola (1540 –
1544) – (był własnością biskupów poznańskich).
Na początku
XVII w. istniał szpital przykościelny utrzymywany z
dzierżawy gruntów kościelnych oraz z jałmużny parafialnej.
Drugi
kościół również drewniany został wybudowany w 1747 r. przez
Szymona Dziewulskiego p.w. Wniebowzięcia NMP. Spłonął w 1773
roku po 26 latach istnienia, jeszcze niezupełnie wykończony.
Pierwsze
informacje o składzie parafii pochodzą z 1747 roku, gdzie
mówi się, że w skład parafii oprócz miasta Stoczek wchodzi
osiem wsi: Wólka Poznańska, Zabiele, Zgórznica, Kobiałki
Stare, Mizary, Prawda Stara, Wola Kisielska i Jamielne.
Trzeci
kościół, także drewniany został wybudowany w 1774 r. przez
bpa poznańskiego Andrzeja Młodziejowskiego. Odbudowę tego
kościoła na terenie, gdzie do dziś mieści się miejscowy
cmentarz grzebalny, zakończono w 1809 r.
Od 1779 r.
działała w Stoczku szkółka parafialna utrzymywana przez
biskupa poznańskiego, w której uczono czterech przedmiotów:
katechizmu, języka łacińskiego, arytmetyki i pisania w
języku ojczystym. W 1808 r. zmieniono nazwę na szkołę
elementarną.
Do
początków XIX w., kiedy to w Stoczku osiedlili się pierwsi
Żydzi, miejscowa ludność składała się w całości z wyznawców
wiary rzymsko – katolickiej.
W 1805r.
Stoczek przestaje być prywatną własnością biskupów
poznańskich. Staje się miastem państwowym.
Z
zachowanych akt wynika, że konsekrowany w 1809 roku
stoczkowski kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Panny Marii
i patronów św. Antoniego i św. Barbary zbudowany był z
tartego drzewa, na murowanym fundamencie, kryty gontami.
Miał on jedną furtkę dużą z przodu i dwie małe na bokach. W
kruchcie znajdowało się pięć drzwi, a całkowita długość
świątyni z podłogą z tarcic i jedenastoma oknami wynosiła 26
sążni. Obok ołtarza głównego, który był murowany, w kościele
mieściły się trzy ołtarze boczne z murowanymi stołami. Nad
głównymi drzwiami znajdował się chór, gdzie stała pozytywka
mająca siedem odmiennych głosów. Na ambonę prowadziły
drewniane, kolorowe schody. Przy kościele znajdowała się
dzwonnica pokryta gontami, w której wisiały dwa dzwony i
sygnaturka. Ten modrzewiowy kościółek służył parafii do roku
1928 r. Został sprzedany nowo powstałej parafii Jedlanka,
gdzie spłonął w początkach lat 70 – tych XX wieku.
Warto tutaj
dodać, że w 1818 r. parafia stoczkowska została odłączona od
diecezji poznańskiej i weszła w skład nowo erygowanej
diecezji podlaskiej.
W chwili
obecnej w skład parafii wchodzą 33 wsie (Błażejki, Borki,
Celej, Guzówka, Huta Łukacz, Jamielne, Jamielnik Kolonia,
Januszówka, Kamionka, Kapice, Kienkówka, Kisielsk, Łosiniec,
Mizary, Nowa Prawda, Nowe Kobiałki, Nowy Jamielnik, Rosy,
Róża Podgórna, Ruda, Stara Prawda, Stara Róża, Stare
Kobiałki, Stary Jamielnik, Soćki, Toczyska, Turzec,
Wiśniówka, Wola Kisielska, Wólka Poznańska, Wólka Różańska,
Zabiele, Zgórznica) oraz miasto Stoczek Łukowski.
Informacje zebrał ks. Krzysztof Chaciński na
podstawie opracowań:
Agnieszki Basek, Zenona Wolskiego, Adama
Budzyńskiego i Józefa Filipczuka.
|